دکتر باقر لاریجانی فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز و استاد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران است. او همزمان نائب رییس کمیته ملی بیماری های غیر واگیر و معاون آموزشی وزارت بهداشت است. مجله سپید با او در مورد بیماری های غیرواگیر به گفت و گو پرداخته که توجه شما را به این گفت و گو جلب می کنیم.

سپید:بیمار یهای غیرواگیر چه نوع بیمار یهایی هستند؟

بیمار یهای غیرواگیر که به بیمار یهای مزمن نیز معروف هستند مسری نبوده و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شوند. ولی این بیمار یها به مدت طولانی در بدن باقی می مانند و در صورت عدم کنترل موجب بروز عوارض جبران ناپذیر می گردند.

سپید:عوامل خطر ابتلا به بیمار یهای غیرواگیرچیست؟

مهمترین عوامل خطر ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر,عوامل خطری هستند که با سبک زندگی افراد مرتبط است. شهرنشینی و تغییر سبک زندگی در جوامع باعث بروز این عوامل خطر رفتاری شده که ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر را به دنبال دارد. عوامل خطر متابولیک شامل افزایش فشارخون، اضافه وزن و چاقی،افزایش قندخون و افزایش سطح چربی خون که ارتباط مستقیمی با عوامل خطر ذکر شده دارند، نیز موجب ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر میگردند. گرچه سازمان جهانی بهداشت، چهار عامل خطر تغذیه ناسالم، نبود فعالیت بدنی یا فعالیت بدنی کم، مصرف سیگار و مصرف الکل را به عنوان خطر اصلی بیمار یهای غیرواگیر درنظر گرفته است اما عوامل خطر متعدد دیگری از جمله عوامل خطر متابولیک، آلودگی هوا، مخاطرات شغلی و مصرف موادمخدر نیز جزو عوامل خطر اصلی ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر در جمعیت کشور جمهوری اسلامی ایران است.

سپید:چه کسانی در معرض خطر ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر هستند؟

این نکته قابل توجه ا ست که تمامی ا فراد در تمام گرو ههای سنی و جنسی ممکن است به بیمار یهای غیرواگیر مبتلا شوند. اما در کل، اینگونه بیمار یها از 30 سالگی به بعد (طبق سند ملی بیمار یهای غیرواگیر)، بیشترین میزان وقوع را دارند ولی در بسیاری از موارد، عوامل زمینه ساز آنها از دوران کودکی و نوجوانی شروع به تاثیرگذاری بر سلامت می کند و ما رخداد آنها را در سنین بالاتر مشاهده می کنیم.

سپید: آیا ممکن است کودکان نیز به بیمار یهای غیرواگیر مبتلا شوند؟

بله، با تغییر سبک زندگی حتی کودکان نیز در معرض خطر هستند. رژیم غذایی ناسالم، روی آوردن به باز ی های رایانه ا ی و مدت زمانی که کودکان فعالیت بدنی ندارند مانند مدت طولانی تماشای تلویزیون و به دنبال آن کم تحرکی، اضافه وزن و چاقی کودکان را به دنبال داشته که متاسفانه موجب ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر می گردد. مساله دیگر این است که ممکن است کودکان در معرض دود ناشی از استعمال دخانیات قرار گیرند که آنان را آسیب پذیر می کند.

سپید:آیا این نگرش که ابتلا به بیمار ی های غیرواگیر مختص افراد مسن است، صحیح است؟

این مساله نیازمند توضیح است. درست است که افزایش سن یکی از عوامل تاثیرگذار بر ابتلا به بیمار یهای غیرواگیر است ولی این بیماریها مختص افراد مسن نیست. همانطور که ذکر شد، متاسفانه تغییر سبک زندگی و افزایش بروز عوامل خطری چون الگوهای تغذیه ای ناسالم، کم تحرکی یا حتی بی تحرکی وا ستعمال دخانیات موجب شده که افراد جوان نیز به این بیمار یها مبتلا شوند. در سال گذشته، در سطح جهان، 11 میلیون نفراز افرادی که سن آنان کمتر از 70 سال بوده است جان خود را در اثر بیمار یهای غیرواگیر از دست داد ه اند.

سپید:چرا پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر حائزاهمیت است؟

حدود 80 درصد مر گها به علت بیمار یهای غیرواگیر رخ میدهند. در سال گذشته بیش از 39 میلیون نفردر جهان جان خود را به دلیل بیمار یهای غیرواگیر ازدست داد هاند. این یک بحران جهانی است که تمامی کشو رها را تهدید میکند. بی تردید ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و سالانه هزاران نفر در اثر این بیمار یها می میرند و هزاران نفر در اثر عوارض ناشی ازبیمار یهای غیرواگیر، دچارناتوانی شده و زندگی سختی را میگذرانند. بنابراین پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر و عوامل خطر آنها امری حیاتی است که موجب نجات جان هزاران نفر و بهبود کیفیت زندگی افراد جامعه میشود.

سپید:بیمار یهای غیرواگیرازنظراقتصادی – اجتماعی چه تاثیری بر جامعه میگذارد؟

در حال حاضر، بیمار یهای غیرواگیر به دغدغه اصلی کشورهای ثروتمند تبدیل شده است اما بیمار یهای غیرواگیر بیش از آنکه کشورهای ثروتمند را تهدید میکند، کشورهای فقیر را به مخاطره میاندازد. این بیمار یها باعث میشوند تا خانواد هها هزینه زیادی را برای کنترل و درمان بیمار یهای غیرواگیر خرج کنندو علاوه بر آن ممکن است ابتلا به بیماری موجب ازدست دادن شغل و کاهش درآمد آنان شده و آنها رابه سوی فقر بکشاند.این چرخه از سویی دیگر هم عمل میکند. قشر فقیرجامعه به دلیل نداشتن بودجه کافی، سلامت خود رادر اولویت قرار نمیدهد و بیشتر در معرض خطر ابتلابه بیماری قرار م یگیرد.درصورتی که پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیربه طور مؤثر انجام نگیرد، هزینههای میلیاردی در کشوراز دست میرود. درحالی که با سرمایهگذاری مناسب وتخصیص منابع لازم به پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر میتوان از این بحران پیشگیری کرد.

سپید:چگونه میتوان از بیمار یهای غیرواگیر پیشگیری کرد؟

اساس پیشگیری از بیمار یهای غیرواگیر، شناسایی عوامل خطر این بیمار یها و کنترل آنهاست. مهمترین عوامل خطر قاب لاصلاح، تغذیهن اسال م،ن بود فعالیتب دنیا فعالیت بدنی کم، مصرف الکل و استعمال دخانیات است. اصلاح این عوامل خطر به کنترل عوامل خطر متابولیک شامل افزایش فشارخون، اضافه وزن و چاقی،افزایش قندخون و چرب یخون بالا کمک م یکند و به این

ترتیب موجبپ یشگیریا زب یمار یهای غیرواگیر م یشود.با استفاده از خطرسنجی عوامل خط ر، افرادی که خطر ابتلا به این بیمار یها آنان را تهدید م یکند، شناسایی م یشوند و برای کنترل معرفی و ارجاع داده م یشوند.

سپید:شای عترین بیمار یهای غیرواگیر کدامند؟

بیمار یهای قلبی و عروق ی، سرطا نها، دیابت و بیمار یهای مزمن تنفسی مانند آسم و بیمار یهای مزمن انسدادی ریوی مهمترین بیمار یهای غیرواگیر هستند که 80 درصد مرگ ناشی از بیمار یهای غیرواگیر به علت این 4 دسته بیماری رخ می دهد.

بیمار یهای قلبی، عروقی به مجموع های از اختلالات قلبی و عروق خونی گفته میشود. بیمار یهای قلبی-عروقی، اولین عامل مرگ در سراسر جهان هستند و سالانه، افراد بسیاری در اثر ابتلا به این بیماری کشته میشوند. در سال 2015 حدود 18 میلیون نفر در اثر ابتلا به این بیماری فوت کردند که 9 میلیون نفر آنان در اثر بیمار یهای ایسکمیک قلبی )سکته قلبی( جان باختهاند. قابلتوجه است که بیش از 7 میلیون نفر نیز در اثر سکته مغزی فوت کرد ه اند.

اغلب بیمار یهای قلبی، عروقی با تغییر سبک زندگی و اتخاذ رفتارهای سالم همانند عدم مصرف دخانیا ت،رژیم غذایی سالم و پیشگیری از چاقی، انجام فعالیت بدنی و عدم مصرف ا لکل، قابل پیشگیری هستند.افرادی که دچار بیماری قلبی- عروقی هستند یا افرادی که در معرض خطر بالای این بیماری هستند )به دلیل وجود یک یا چند عامل خطر همچون فشارخون بالا، دیابت، افزایش چربی خون( نیاز به تشخیص فوری و کنترل بیماری از طریق مشاوره و درمان دارویی دارند.در ایران نیز در سال گذشته 180 هزار نفر به دلیل بیمار ی های قلبی- عروقی فوت کرده اند که بیش ازنیمی از آنان به دلیل بیمار یهای ایسکمیک قلبی )سکته قلبی( جان خود را از دست داد ه اند. همچنین بیش از 25درصد مرگ ها در اثر سکته مغزی رخ داده است.عدم استعمال دخانیات، کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، مصرف میوه و سبزی و ورزش کردن می تواند خطر ابتلا به بیمار یهای قلبی - عروقی را کاهش دهد.البته کنترل عوامل خطر متابولیک شامل فشارخون بالا، اضافه وزن و چاقی، دیابت و افزایش چربی خون احتمال ابتلای فرد به بیماری را می کاهد.دیابت بیماری مزمنی است و زمانی اتفاق می افتد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی کند یا بدن نمی تواند انسولین تولیدی را به درستی مصرف کند. افزایش سطح قندخو ن، با گذشت زمان آسیب های جدی و جبران ناپذیری به بسیاری از بخش های بدن به خصوص رگهای خونی، شبکیه چشم و کلیه و اعصاب محیطی وارد میکند.

در سال 2015 ، بیش از 5/ 1 میلیون مرگ به طور مستقیم در اثر دیابت رخ داده است. در ایران این میزان، 10 هزار مرگ بوده است. شایان توجه است بیش از 80 درصد از موارد مرگ در کشورهای با درآمد کم و متوسط روی می دهد. رژیم غذایی سالم، انجام منظم فعالیت بدنی، حفظ وزن بدن در حد طبیعی و پرهیز از استعمال دخانیات میتواند از دیابت پیشگیری کند.90درصد افراد مبتلا به دیابت در جهان را ، دیابت نوع 2شامل می شود و در پی افزایش وزن بدن و عدم تحرک بدنی رخ می دهد دیابت موجب افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی می شود. مطالعه ای که در چند کشور انجام شده است، نشان داده که 50 درصد از افراد مبتلا به دیابت در اثر بیماری قلبی- عروقی فوت می کنند.

9میلیون مرگ در اثر ابتلا به سرطان، واقعیتی است که نمیتوان نادیده گرفت. مساله مهم دیگر ناتوانی ناشی از سرطان است که به طور فزاینده ای در حال افزایش است. در ایران طی سال گذشته 50 هزار نفر در اثر ابتلا به سرطان جان باختند. شایعترین سرطا نها دربین مردان عبارتند از سرطان ریه، پروستا ت، کولورکتوم، معده و کبد و شایعترین سرطانها در بین زنان، سرطان سینه، کولورکتو م، ریه، دهانه رحم و معده هستند. حدودیک سوم از مر گهای ناشی از سرطان در اثر عوامل خطر رفتاری رخ می دهند، شاخص توده بدنی بالا، مصرف کم میوه و سبزیجات، عدم فعالیت بدنی، مصرف دخانیات و مصرف الکل، مصرف دخانیات، مهمترین عامل خطرزای سرطان محسوب می شود.در ایران به ترتیب، استعمال دخانیات، مصرف نمک زیاد در رژیم غذایی و اضافه وزن و چاقی و آلاینده ها مهمترین عوامل خطر ایجاد سرطان هستند.سالانه بالغ بر 3 میلیون نفر در جها ن، جان خود را در اثر ابتلا به بیماری مزمن انسداد ریوی از دست می دهند. نکته قابل توجه اینجاست که در ایران 10 هزار نفر بر اثر این بیماری فوت شده اند ولی روند میزان مرگ ناشی از آن طی سالهای اخیر به طور قابل توجهی فزاینده بوده است. مهمترین عوامل خطر این بیماری در کشور استعمال دخانیات و آلودگی هواست که توجه ویژه ای را می طلبد.

سپید:تا اینجا بیشتر در مورد علت لزوم پیشگیری از بیمار یهای غیرواگیر و آمارهای مرتبط با آنها بحث شد؛ حال، در صورتی که فردی به هر یک ازبیمار یهای غیرواگیر مبتلا باشد؛ راهکارهای موجودبرای کنترل این گروه از بیمار یها چیست؟

یکی از مهمترین موارد در این زمینه، تبعیت از دستورات مشاورهای دارویی پزشک است و در کنار آن، تغییر سبک زندگی برای کنترل عوامل خطر ایجاد کننده – و تشدیدکننده- این گروه از بیمار یها الزامی است. تغذیه سالم، افزایش فعالیت بدنی، کاهش یا ترک استعمال دخانیات و قطع مصرف الکل، مهمترین ارکان اصلاح سبک زندگی –چه در افراد مبتلابه بیمار ی های غیرواگیر و چه در افراد سالم- هستند. بدیهی است که در پی این تغییرات در سبک زندگی، عوامل خطر متابولیک همانند قندخون، چربی خون و فشارخون افراد کنترل خواهند شد و مشکلاتی مانند چاقی و اضافه وزن نیز مرتفع می شوند. اگر به این موارد دقت کنیم؛ متوجه می شویم که این موارد حاصل نمی شود مگر در صورت وجود یک بیمار آگاه که به مقوله مراقبت از خود اهمیت می دهد. طبق برآوردهای به عمل ((Self-carآمده در سطح جهان، خدمات سلامتی مورد ارائه توسط پزشکان، نمی تواند تمامی مشکلات بیماران را حل کند.برای مثال، یک ویزیت معمول در مطب برای یک بیمار دیابتی حداکثر 15 دقیقه به طول می انجامد و محاسبه شده است که افراد دیابتی در طول یک سال به طورمتوسط حدود 3 ساعت با یک متخصص تماس دارند و لازم است بقیه 8757 ساعت باقی مانده سال را با استفاده از آموخته هایشان از خود مراقبت کنند پس

کسب اصول خودمراقبتی از منابع معتبر توسط بیماران مبتلا به بیمار یهای غیرواگیر از واجبات موفقیت دردرمان این گروه از بیماران است.

سپید:علاوه بربیمار یهای غیرواگیر، حوادث ترافیکی عاملی است که در کشور ما تعداد مرگ و مصدومان قابل ملاحظه ای را به دنبال دارد. در این زمینه توضیح بیشتری ارائه می فرمایید؟

عوامل خطر حوادث ترافیکی در ایران سرعت بالا، عدم استفاده از كمربند ايمني، عدم استفاده از كلاه ايمني موتورسواران، عدم استفاده از صندلي مخصوص كودك،رانندگي تحت تاثیر مصرف مشروبات الكلي، رانندگي تحت تاثير دارو و موادمخدر و استفاده از تلفن همراه حين رانندگي می باشند.متاسفانه درا یران تنها 10 درصد سرنشینان عقب خودرو از کمربند ایمنی استفاده می کنند و تنها 12 درصد سرنشینان عقب موتور از کلاه ایمنی استفاده می کنند.در سال 1394 ، بیش از 16 هزار نفر در اثر حوادث ترافیکی جان خود را از دست دادند و تعداد به مراتب بیشتری مجروح و معلول شدند که اغلب در گروه سنی جوان و نا نآور جامعه بودند.براساس آخرین  اطلاعات موجود،ا غلب مر گهای ناشی از حوادث ترافیکی در را ههای برون شهری )حدود 65درصد( و یک چهارم مر گهای رخ داده در را ههای درون شهری بوده است. وقوع 7 درصدی مرگ ناشی از حوادث ترافیکی در را ه های خاکی و روستایی را نیز نباید نادیده گرفت.

بیشترین میزان مرگ ناشی از سوانح ترافیکی در ایران در سرنشینان خودروهای سبک ) 24 درصد( و عابرین 23درصد( رخ م یدهد. (میزان مرگ در رانندگان وسایل نقلیه موتوری دو یا سه چرخ مانند موتور سیکلت 21 درصد است.

سپید:پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر چگونه به توسعه کشور کمک م یکند؟

متولیان سلامت در کشور با یاری مردم و با در نظر گرفتن اولویت ها، دسترسی عادلانه تمام مردم به خدمات سلامت و مداخلات هزینه اثربخشی در راستای پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر حرکت می کنند و با کاهش میزان ابتلا و مرگ و میر به حفط جان مردم، پیشگیری از ناتوانی حاصل از بیماری کمک می کند و موجب می شود سرمایه کشور حفظ شده و از دست نرود.به این ترتیب با پیشگیری از فقر و ارتقائ سلامت مردم به توسعه کشور کمک می کند.

سپید:جایگاه کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیمار ی های غیرواگیر در راستای پیشگیری و کنترل این بیمار یها را تشریح فرمایید؟

کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر،با هدف یک پارچگی در سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت (نه اجرا) بر تمامی فعالیتها در زمینه بیمار یهای غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط در جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده است.

این کمیته ملی به منظور پاسخگویی به تعهدات بین المللی جمهوری اسلامی ایران در زمینه بیمار یهای غیرواگیر و به عنوان راه حلی برای جلب مشارکت سایر وزارتخانه ها،سازمانها  ونهادهای دولتی و غیر دولتی در راستای بسیج منابع و امکانات برای پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر تشکیل شده و به عنوان ساختاری در بالاترین سطوح سیاست گذار ی های کلان در راستای چهار محور حاکمیت، کاهش عوامل خطر، ارتقای مراقبت بهداشتی و نظارت و پایش بیمار یهای غیرواگیر و عوامل خطرآنها سیاستگذاری و برنامه ریزی می کند.

سپید:آیا کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر با معاونت ها و واحدهای مختلف وزارت بهداشت ارتباط دارد؟

بله. در واقع کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیربا حضور تمامی معاونان وزارت بهداشت شامل معاونت های بهداشت، درمان، غذا و دار و، آموزش و پژوهش تشکیل شده و تعامل موثر با نمایندگان اجرایی تمامی واحد تشکیل شده و به این ترتیب تصمیمات بامشارکت معاونت ها اتخاذ می گردد.

سپید:ارتباط کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر با سایر وزارتخانه ها و سازما نها چگونه است؟

بی تردید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تنها متولی سلامت مردم نیست. در صورتی که ارتباط موثر و همکاری با سایر وزارتخانه ها و سازمانها وجود نداشته باشد، وزارت بهداشت به تنهایی نمی تواند به هدف کاهش مرگ و میر ناشی از بیمار یهای غیرواگیر دست یابد. به همین دلیل این کمیته با سایر وزارتخانه هاو سازما نهاارتباط دارد تا با هم افزایی و همکاری موثر با عقد تفاهم نامه های مشخص و تشکیل کارگروه مشترک با هر وزارتخانه/ سازمان بتواند بیشتر به مردم خدمت برساند.

سپید: هدف25*25  بیمار یهای غیرواگیر چیست؟

سازمان ملل متحد و سازمان جهانی بهداشت این هدف، را تنظیم کرده و از کشورها می خواهد تا سال 2025 کشو رها 25 درصد میزان مرگ زودرس (40 تا 70 سال(ناشی از بیمار یهای غیرواگیر را کاهش دهند.

سپید:کشور ما درا ین زمینه(هدف 25*25بیمار یهای غیرواگیر) چه اقداماتی انجام داده است؟

تشکیل کمیته ملی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر به منظور برقراری تعاملات درون بخشی وبرون بخشی از اقداماتی بود که کشور در این زمینه انجام داد. از اولین و مهمترین دستاوردهای این کمیته تدوین سند ملی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط در جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی 1394-1404بوده که به عنوان سند بالادستی در راستای هدف کلی کاهش 25 درصدی میزان مرگ زودرس( 40 تا 70 سال) ناشی از بیمار یهای غیرواگیر تا سال 2025 (1404( در کشور مطرح است.

سپید:در مورد سند ملی یشگیری و کنترل بیماری های- غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط در بازه زمانی 1394- 1404بیشتر توضیح می دهید؟

این سند ملی جزء منحصر به فردترین اسناد بالا دستی نظام سلامت است . در سال 1394 با همکاری سیاستگذاران ، محققان و کارشناسان حوزه های مختلف سند ملی پیشگیری و کنترل بیماریهای غیر واگیر و عوامل خطر مرتبط در جمهوری اسلامی ایران در بازده زمانی 1394-1404 با تشریح وضعیت با تشریح وضعیت موجود، تبیین اهداف و استراتژی ها تدوین شد. این سند مورد توشیح رییس سازمان جهانی بهداشت، رییس منطق های مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت، رییس جمهور و رییس مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و معاونان رییس جمهور محترم و وزرای وزارتخانه های دیگر و روسای سازمان حفظ محیط زیست و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران آن را امضا نموده و به این ترتیب همکاریشان را اعلام نمودند.شایان ذکراست که سند ملی پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر در شورای عالی سلامت کشور مصوب گشته و توسط وزیر محترم بهداشت به دانشگا ه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی کشور ابلاغ شده است.

سپید: اهداف سند ملی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط در بازه زمانی 1404- 1394چیست ؟

سازمان جهانی بهداشت در راستای هدف کلان کاهش25درصدی میزان مرگ زودرس ناشی از بیمار یهای غیرواگیر تا سال 2025 ، در برنامه عملیاتی جهانی، 9هدف را در نظرگرفته است. کمیته ملی پیشگیری وکنترل بیمار یهای غیرواگیر نیز در تدوین سند مذکوراین اهداف را مدنظر قرار داده و علاوه بر آنها با توجه به شرایط و اولویت کشور، چهار هدف دیگر به آن اضافه نموده و به این ترتیب اهداف 13 گانه زیر شکل گرفت.

هدف 1: 25درصد کاهش در خطر مرگ زودرس ناشی ازبیمار یهای قلبی- عروقی، سرطان، دیابت بیمار یه ای مزمن ریوی

هدف 2: حداقل 10 درصد کاهش نسبی در مصرف الکل

هدف 3: 20درصد کاهش نسبی در شیوع فعالیت بدنی ناکافی

هدف 4: 30 درصد کاهش نسبی در متوسط مصرف نمک در جامعه

 هدف 5: 30درصد کاهش نسبی در شیوع مصرف دخانیات در افراد بالاتر از 15 سال

هدف 6: 25درصد کاهش نسبی در شیوع فشارخون بالا

هدف 7: ثابت نگهداشتن میزان بیماری دیابت و چاقی

هدف 8: 80  درصد دسترسی به تکنولوژ یها و داروهای اساسی قابل فراهمی شامل داروهای ژنریک مورد نیازبرای درمان بیمار یهای غیرواگیر درب خ شهای خصوصی

و دولتی

هدف 9: دریافت دارو و مشاوره (از جمله کنترل قندخون(توسط حداقل 70 درصد از افراد واجد شرایط برای پیشگیری از حمله های قلبی و سکته مغزی

هدف 10 : به صفر رساندن میزانTrans Fatty Acidدر روغن های خوراکی و محصولات غذایی

اهداف اختصاصی ایران

هدف 11 :20درصد کاهش نسبی در میزان مرگ و میر ناشی از سوانح و حوادث ترافیکی

هدف 12 :10درصد کاهش نسبی در میزان مرگ و میر ناشی از مصرف موادمخدر

هدف 13: 20درصد افزایش دسترسی به درمان بیمار یهای روانی

به متن کامل مصاحبه در مجله سپید توجه فرمائید .