پنجمین کارگاه از مجموعه نشست های هم اندیشی اساتید با موضوع پاسخگویی اجتماعی در آموزش پزشکی، روز شنبه شانزدهم دی ماه با حضور دکتر ضیایی معاون آموزشی، دکتر یزدانی رییس دانشکده آموزش پزشکی، جمعی از اساتید و اعضای شورای تحول آموزش پزشکی دانشگاه، دانشجویان فعال دانشکده پزشکی، مسئولین EDOدانشکده ها و EDUمراکز و معاون آموزشی دانشکده ها و مراکز در تالار شهید بهشتی برگزار شد.

دکتر ضیایی معاون آموزشی دانشگاه در این نشست با تاکید بر اهمیت موضوع پاسخگویی در آموزش بنا بر نیاز جامعه گفت: در سال 1364 مصادف با جنگ تحمیلی و اتفاقات بعد از انقلاب، کشور با کمبود شدید نیروهای ارائه کننده خدمت روبه رو شد و لازم بود در یک بازه زمانی کوتاه به نیاز جامعه پاسخ داده شود. در آن زمان تصمیم گرفته شد عرصه های ارائه کننده خدمت تبدیل به ارائه کننده آموزش و دانش شوند تا بتوانند رشد قابل توجهی در پذیرش دانشجو داشته باشند و در یک زمان کوتاه چهار- پنج ساله نیروهای مورد نیاز علیرغم کمبودهای موجود در عرصه های بیمارستانی و آزمایشگاهی تامین شد.

در آن زمان با ایجاد قوانینی مشکلات بگونه ای حل شد که  امروزه پس از 28 سال آثار و نتایج آن تصمیات کاملا قابل لمس است. بنابراین در آن زمان آموزش سلامت یا آموزش پاسخگو در پی یک نیاز اجتماعی تغییر کرد.

معاون آموزشی دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود تغییر و تحول در تمام سطوح جامعه را امری ضروری و اجتناب ناپذیر دانست و گفت: در تمام کشورها از پاسخگویی به جامعه بحث می شود؛ نه تنها در آموزش بلکه در تمام علوم این بحث و بررسی وجود دارد.

وی در ادامه افزود: در دانشگاه نیز موضوع اصلی این است که بدانیم آموزش عالی در چه سطحی از نیازهای جامعه را پاسخگو است. آیا دانشگاه و آموزش ما توان پاسخگویی اجتماعی را دارد ؟ و یا لازم است تغییرات معنی داری را در آموزش ایجاد کنیم.

"ماموریت مهم دانشگاه ها پاسخگویی اجتماعی است "

دکتر ضیایی ماموریت اجتماعی را یک وظیفه و ماموریت مهم دانشگاه ها دانست و گفت: دانشگاه ها تشکیل شده اند تا در رده های مختلف به نیازهای جامعه  پاسخ بدهند؛ برای رفاه جامعه برای سلامت جامعه و برای رضایت جامعه و شاید این ماموریت اصلی و مهمترین ماموریت دانشگاه در عرصه جامعه باشد .

وی در ادامه افزود دانشگاه ها به عنوان مهمترین نهاد دانشی در هر جامعه باید بتواند به نیازهای علم و فناوری پاسخ دهد و در لبه علم و فناوری حرکت کند.

"ماموریت دیگر دانشگاه تولید علم و ثروت و اقتدار است"

دیگر ضیایی در ادامه افزود: از دیگر ماموریت های دانشگاه تولید علم و ثروت و اقتدار است و رسیدن و پرداختن به این مجموعه ماموریت ها منجر به رفاه خواهد شد. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ماموریت اصلی خود را رسیدن به رفاه جامعه می داند.

"توصیه اسناد بالادستی بر ضرورت پاسخگویی اجتماعی دانشگاه هاست"

دکتر ضیایی پاسخگویی اجتماعی را یکی از موضوعات مهم بسته تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی دانست و گفت: ضرورت پرداختن به بحث پاسخگویی اجتماعی در دانشگاه  این است که در قانون برنامه ششم توسعه، موضوع پاسخگویی اجتماعی در آموزش علوم پزشکی در بسته های تحول و نوآوری لحاظ شده است. یعنی در این خصوص یک سند بالا دستی داریم که نه تنها در سطح وزارت بهداشت و برنامه استراتژیک دانشگاه ها بلکه طبق برنامه ششم توسعه باید در این مسیر حرکت کنیم.

معاون آموزشی دانشگاه در ادامه افزود: طبق سند ملی و اسناد بالادستی باید یک سند در سطح دانشگاهی تهیه کنیم و از سند دانشگاهی به یک برنامه عملیاتی و پروژه های قابل اقدام درست یابیم تا بتوانیم براساس این پروژه ها برون داد خود را مورد سنجش قرار دهیم. مثلا بررسی کنیم آیا دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاه ما در رفتارشان تغییری ایجاد شده است؟ آیا دانش آنها پاسخگوی نیاز جامعه هدف ایشان است؟

دکتر ضیایی در ادامه گفتند: پاسخگویی اجتماعی حرکت بزرگی است و شعار بزرگی هم هست و اگر ما بتوانیم برنامه های عملیاتی قابل سنجش تهیه کنیم و به پروژه های کوچک ولی قابل دسترسی مبدل کنیم خیلی بهتر و مفید تر از تهیه پروژه های بزرگ و غیر قابل اجراء و بی اثر خواهد بود.

وی اضافه کرد: سازمان ها یک مجموعه زنده هستند و دانشگاه به لحاظ نیروی انسانی خود اعم از دانشجو و هیات علمی و از لحاظ اهدافی که دنبال می کند زنده ترین سازمان ها است و طبیعی خواهد بود، اگر انتظار داشته باشیم تغییری در جامعه حاصل شود این تغییر در مرحله اول باید در دانشگاه بوجود آید.

معاون آموزشی در ادامه حدیثی منسوب  به امام صادق (ع) را نقل کردند که از ایشان سوال شد فرق بین عمل خیر و عمل صالح چیست؟ ایشان فرمودند عمل صالح همان عمل خیر است که مبتنی بر اولویت باشد. به استناد همین سخن نظام آموزشی و نظام بالا دستی ما باید متناسب با نیاز جامعه باشد. مثلا در بحث تربیت نیروی انسانی باید متناسب با هرم کاری جامعه، متناسب با نیاز صنعت و تکنولوژی دانش آموخته داشته باشیم .

در پایان ایشان فرمودند: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی باید برای خود ماموریت ویژه تعریف کند و بر اساس ماموریت ویژه، تمامی فعالیتهای دانشگاه تنظیم شده و پاسخگو باشد.

در ادامه این کارگاه رئیس دانشکده آموزش پزشکی و شرکت کنندگان در کارگاه، در چهار پانل موضوعات مفاهیم و محورهای بسته پاسخگویی اجتماعی را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند؛

دکتر یزدانی در پانل اول موضوع پاسخگویی اجتماعی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و چارچوب اهداف دانشگاه در زمینه تحول آکادمیک را در سه محور اجتماعی، علمی و اقتصادی و در پنج حوزه آموزش، پژوهش، بهداشت،درمان و نوآوری مطرح کردند، سیاست ها و تصمیم گیریها در هر سه محور طرح و با بیان نمونه هایی از پاسخگویی اجتماعی در هر حوزه با تفکیک سطوح مسوولیت پذیری اجتماعی و پاسخگویی، به تشریح و توضیح موضوع پرداختند.

در پانل دوم آموزش مبتنی بر پیامد در دانشگاه مطرح شد و بر آموزش فراگیران برای رفع نیازهای جامعه تاکید گردید. جامعه نگری به معنی همراستا کردن پیامدهای نظام آموزشی با نیازهای جامعه از طریق نیازسنجی اجتماعی به بحث گذاشته شد و تدابیر لازم برای پیاده سازی نظام حاکمیت آکادمیک در دانشگاه مطرح و مفصلاٌ بحث شد. در این پانل به تعاریف، نقش ها و قابلیت ها، فراقابلیت ها و ویژگی های اساسی در آموزش مبتنی بر پیامد تاکید شد.

در پانل سوم مفهوم آموزش پاسخگو به نیازهای جامعه با ذکر جزئیات بررسی و تعریف شد و طی آن ارتباط میان چشم انداز، رسالت و برنامه آموزشی مورد بررسی قرار گرفت و جایگاه اجرایی برنامه درسی مشخص گردید؛ در ادامه به روش های مورد استفاده اشاره شد و مفهوم مسوولیت پذیری در نظام سلامت مورد توجه قرار گرفت.

در چهارمین و آخرین پانل که به ادغام کارکردی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اختصاص داشت، ارکان نظام اکادمیک، سطوح آن و مفاهیم ادغام عمودی و ادغام افقی یادآوری گردید و طی آن به اشکال مختلف تعامل بین سازمانی و به استاندارد های تعامل در فرایند های بین حوزه ای پرداخته شد.